YAPAY ZEKA

Yapay zeka, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri, zeki canlılara benzer şekilde, yerine getirme kabiliyeti. İngilizce Artificial Intelligence kavramının *akronimi olan “AI” sözcüğü de bilişimde sıklıkla kullanılır. Yapay zeka çalışmaları genellikle insanın düşünme yöntemlerini analiz ederek, bunların benzeri yapay yönergeleri geliştirmeye yöneliktir.

*akronimi: Akronimi veya kısa ad, iki veya daha fazla sözcüğün baş harflerinden veya ilk birkaç harfinden oluşturulmuş kelime.Bir bakış açısına göre, programlanmış bir bilgisayarın düşünme girişimi gibi görünse de bu tanımlar günümüzde hızla değişmekte, öğrenebilen ve gelecekte insan zekasından bağımsız gelişebilecek bir yapay zeka kavramına doğru yeni yönelimler oluşmaktadır. Bu yönelim, insanın evreni ve doğayı anlama çabasında kendisine yardımcı olabilecek belki de kendisinden daha zeki, insan ötesi varlıklar meydana getirme düşünün bir ürünüdür.“Yapay zeka” kavramının geçmişi modern bilgisayar bilimi kadar eskidir. Fikir babası, “Makineler düşünebilir mi?” sorunsalını ortaya atarak makine zekasını tartışmaya açan Alan Mathison Turing’dir. 1943’te II. Dünya Savaşı sırasında

*Kripto analizi gereksinimleri ile üretilen elektro mekanik cihazlar sayesinde bilgisayar bilimi ve yapay zeka kavramları doğmuştur.*Kripto: Gizlilik taşıyan, şifreleme ve gizleme gibi anlamlara gelir.Modern bilgisayarın atası olan bu makineler ve programlama mantıkları aslında insan zekasından ilham almışlardı. Ancak sonraları, modern bilgisayarlarımız daha çok uzman sistemler diyebileceğimiz programlar ile gündelik hayatımızın sorunlarını çözmeye yönelik kullanım alanlarında daha çok yaygınlaştılar.

Türkiye’de de makine zekası çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalar; doğal dil işleme, uzman sistemler ve yapay sinir ağları alanlarında, üniversiteler bünyesinde ve bağımsız olarak sürdürülmektedir.

Yapay Zekâ nın Kullanım Alanları

Ses Tanıma
Görüntü İşleme
Sibernetik (Muhakeme)
Doğal Dil İşleme

Ses tanıma; Ses tanıma teknolojisi günümüzde level atlamış; Yapay zekalar sesi tanımakla kalmayıp sesi anlayıp cevap verme seviyesine gelmiştir. Bilgisayarın sesi tanıması, sesleri harflere dönüştürmesi, harfleri anlayıp cevap vermesi hiç de kolay değil, sadece buradan baktığımızda bile bu teknolojinin ne kadar geliştiğini görmekteyiz. Ses tanıma teknolojisi sadece akıllı telefonlarımız da bulunan siri, cortana gibi ya da diğer sanal asistanlarda kullanılmamaktadır. Hayatımızın her noktasında ses tanıma teknolojisine dair ürünler görmek mümkün.

Görüntü işleme; Görüntü işleme hayatımızın birçok noktasında kullanılmaktadır. Sürücüsüz araçların daha güvenli hareket etmeleri için etrafını iyi anlamaları gerekmektedir. Görüntü işleme sayesinde pikseller koda dönüşüyor. İnsanları, hayvanları, trafik ışıklarını, uyarı levhalarını anlayan ve buna göre hareket eden sürücüsüz araç görüntü işlemeye verilecek en iyi örneklerden biri.

Sibernetik (Muhakeme); *Sibernetik akımın uğradığı başarısızlığın temel sebebi de benzer şekilde Yapay Sinir Ağının tek katmanlı görevi başarması fakat bu görevle ilgili vargıların veya sonuçların bir yargıya dönüşerek diğer kavramlar ile bir ilişki kurulamamasından kaynaklanmaktadır. Bu durum aynı zamanda semantik süreçlerin de benzeşimlendirilememesi gerçeğini doğurdu.*Sibernetik: İnsani müdahaleye gerek duymadan kendi başına karar verebilen.

Doğal Dil İşleme; Diğer yapay zeka uygulama alanlarında olduğu gibi doğal dil işleme alanında birçok alt başlık ve kullanım alanı mevcut. En basit örneğiyle Google gibi arama motorlarında “Bunu mu demek istediniz” gibi cümlelerle arama algoritmaları geliştiriliyor. Arama motoru örneğinden daha fazlasının yapıldığını hatırlatmak da fayda var.

Yapay Zeka ve Programlama Dilleri

Yapay Zeka için A-Z ye tüm diller kullanılabilir elbette. Lakin Yapay Zeka uygulamalarında geliştirme yaparken spesifik sorunlarda, probleme uygun dinamiklikte dil seçmek daha mantıklı olacaktır. Örneğin; kütüphaneniz C++ ile geliştirilmiş fakat Python kullanarak uygulamanın ara katmanını yazabilirsiniz. Yalnızca Yapay Zeka için değil aslında yazılım çözümlerinin hepsinde aynı mantıkta ilerlenmekte. Yine büyük pro

blem çözümlerinde olduğu gibi Yapay Zeka için geliştirilmiş diller mevcut.

Bunun yanı sıra geliştirilmiş bazı diller ise Yapay Zeka’ya çok yatkındır. Sebebi ise, dinamik bir dil olmasının yanı sıra *syntax’ı kolay öğrenilebilen Python programlama dilidir.

*syntax’ı: Söz dizimi.

Gelecekte yapay zeka nasıl bir hal alacak?

Gelecekte yapay zeka araştırmalarındaki tüm alanların birleşeceğini öngörmek zor değildir. Sibernetik bir yaklaşımla modellenmiş bir Yapay Beyin, Sembolik bir yaklaşımla insan aklına benzetilmiş bilişsel süreçler ve Yapay Bilinç sistemi, insan aklı kadar esnek ve duyguları olan bir İrade (Karar alma yetisi), Uzman sistemler kadar yetkin bir bilgi birikimi ve rasyonel yaklaşımın dengeli bir karışımı sayesinde Yapay Zeka, gelecekte insan zekasına bir alternatif oluşturabilir. Bilginin hesaplanması matematiksel gelişme ile mümkün olabilir. Çok yüksek döngü gerektiren *NP problemlerin çözümü, satranç oyununda en iyi hamleyi hesaplamak veya görüntü çözümleme işlemlerinde bilgiyi saymak yerine, hesaplamak sureti ile sonuca ulaşılabilir. Yeni matematik *kuantum parçacık davranışlarını açıklayacağı gibi kuantum bilgisayarın yapılmasına olanak verir.

*NP: Nondetermistic Polynomial, belirsiz çok terimli.
*kuantum: Bir dalganın olası değerlerinin alt değer kümelerinden biri, atom altı.

İyi çalışmalar.